یووئیت، بیماری ناشناخته چشم - وبلاگ سیناپارسه

به گزارش وبلاگ سیناپارسه، یووئیت یکی از بیماری های مهم در چشم پزشکی بوده و در صورت بی توجهی و عدم درمان می تواند منجر به آسیب های جبران ناپذیر بینایی و عوارض جدی در چشم شود.

به گزارش گروه اجتماعی وبلاگ سیناپارسه، در بین انواع بیماری های چشمی، التهاب چشم که به آن یووئیت هم گفته می شود، در اذهان عموم کمتر شناخته شده است. با این حال، یووئیت یکی از بیماری های مهم در چشم پزشکی بوده و در صورت بی توجهی و عدم درمان می تواند منجر به آسیب های جبران ناپذیر بینایی و عوارض جدی در چشم شود. دکتر علیرضا راهنمایی فر فلوشیپ یووئیت و بیماری های التهابی چشم، به سوالاتی درباره این بیماری کمتر شناخته شده در حیطه چشم پزشکی پاسخ میدهد.

عضو هیأت علمی دانشگاه علوم پزشکی ایران، در پاسخ به این سوال که چگونه می توان متوجه علائم این بیماری شد، اضافه نمود: علائم این بیماری بسته به مکان درگیری در هر یک از اجزا چشم و حاد یا مزمن بودن آن فرق دارد. التهاب حاد در قسمت های قدامی چشم معمولاً با نشانه هایی مانند قرمزی چشم، ترس از نور، درد و گاهی اوقات تاری دید همراه است. در درگیری های خلفی، قرمزی چشم و درد کمتر است، اما کاهش دید و مگس پران، معین تر احساس می شود.

مسئول محور یووئیت در همایش چشم پزشکی بهاره ایران، ادامه داد: همچنین ممکن است بیماری های داخلی دیگری در همراهی با یووئیت وجود داشته باشد. به همین علت ضروری است بیمار از نظر بیماری های زمینه ای مثل رماتیسم و عفونت های داخلی نیز مورد آنالیز قرار بگیرد.

وی تاکید نمود: در بیشتر موارد برای رسیدن به تشخیص نهایی، به آنالیز های پاراکلینیکی، تصویربرداری های ویژه و آزمایش ات خونی خاصی احتیاجمند هستیم.

راهنمایی فر در مورد اینکه چه عواملی موجب بروز یووئیت در چشم می شود، گفت: به طور کلی، عوامل پدید آورنده یووئیت به دو گروه عمده علل عفونی و غیر عفونی تقسیم می شود. از علل عفونیِ مهم می توان به سل، سیفیلیس، توکسوپلاسما و ویروس های خانواده هرپس اشاره نمود. بیماری بهجت، سارکوئیدوز، آرتریت رماتوئید، لوپوس، اسپوندیلیت آنکیلوزان، پسوریازیس و…، از بیماری های غیر عفونی مستعد کننده به ایجاد یووئیت هستند.

وی ادامه داد: با این حال در بیشتر موارد یووئیت، بیماری زمینه ایِ معینی وجود نداشته و درگیری چشم به صورت مستقل با منشأ خود ایمنی در فرد به وجود می آید. در این مواقع سیستم دفاعی فرد به اشتباه، بافت های چشم را به عنوان عنصر بیگانه یا آنتی ژن تلقی نموده و بر ضد آن وارد واکنش می شود. به این نوع از یووئیت اصطلاحاً رماتیسم چشمی هم گفته می شود که وجه تسمیه آن مکانیسم بیماری زایی مشابه بین این بیماری و روماتیسم مفصلی است. به علاوه درمان بیماری روماتیسم چشمی و روماتیسم مفصلی نیز شباهت زیادی بهم دارد.

فوق تخصص یووئیت و بیماری های التهابی چشم، در ارتباط با پراکندگی بیماری بر اساس موقعیت جغرافیایی، گفت: این بیماری در نقاط مختلف دنیا دیده می شود و در هر منطقه ای علل شایع خاصی وجود دارد.

راهنمایی فر در ارتباط با اثرات استرس، رژیم غذایی و شرایط اقلیمی در فرایند بیماری یووئیت، گفت: استرس، چه به صورت روحی و چه جسمی، احتمالاً در بروز و تشدید حداقل انواع معینی از یووئیت، مؤثر است. ولی در مورد تأثیر رژیم غذایی و شرایط اقلیمی روی فرایند بیماری، مستندات علمی کافی در اختیار نیست. اگرچه بعضاً خوردن برخی مواد غذایی و شرایط آب و هوایی خاص به عنوان محرک شروع و یا تشدید التهاب به وسیله برخی بیماران ذکر می شود. این ارتباط در همه افراد به صورت مشترک دیده نمی شود. با این حال بهتر است خود فرد عوامل تشدید کننده را بشناسد و از مواجهه با آن ها پرهیز کند.

وی در ارتباط با درمان یووئیت، گفت: درمان بیماری معمولاً یک ترتیب پلکانی دارد و از ساده ترین درمان ها با قطره های چشمی شروع شده و به رژیم های دارویی موثر تر نظیر استروئید های خوراکی، دارو های تعدیل کننده سیستم ایمنی، و دارو های بیولوژیک می رسد. در برخی موارد هم احتیاج داریم از تزریقات در اطراف یا داخل چشم استفاده کنیم. گاهی ناچار می شویم برای کنترل بیماری و یا برطرف عوارض آن به عمل جراحی متوسل شویم.

راهنمایی فر اضافه نمود: یووئیت یک بیماری نیست بلکه طیف وسیعی از بیماری ها را شامل می شود و بالطبع درمان آن در افراد مختلف فرق دارد.

وی به مراحل درمانی بیماری یووئیت اشاره نمود و گفت: مراحل درمان در برخی موارد کوتاه و در برخی موارد طولانی و مزمن است و ضروری است برای یک دوره چندساله ادامه پیدا کند. چون یووئیت یک بیماری مولتی سیستم است و گاهی هم زمان چند ارگان را درگیر می کند، در برخی موارد ضروری است از مشاوره همکاران در رشته های دیگر مثل روماتولوژی، نورولوژی یا داخلی یاری بگیریم.

مسئول محور یووئیت در همایش چشم پزشکی بهاره ایران، به برنامه یووئیت در همایش سال جاری گریز زد و اضافه نمود: عنوان برنامه چالش های تشخیصی و درمانی در یووئیت بینابینی است و همانطور که از عنوان بر می آید، هدف بحث و مصاحبه در مورد معضلات تشخیص و درمان گروه معینی از بیماری یووئیت است که عمدتاً قسمت میانی یووآ و زجاجیه را درگیر می کند. این نوع از یووئیت، در کشور ما از شیوع بالایی برخوردار است، ولی کمتر درباره آن در سمینار ها مجال صحبت بوده است.

وی گفت: در این برنامه، به روال سال های قبل، موارد چالش انگیز معرفی شده و در هر مورد بحث و مصاحبه در مورد نظرات کارشناسانه اعضای پنل که جمعی از متخصصین مجرب در زمینه یووئیت از دانشگاه های پزشکی سراسر کشور هستند، صورت خواهد پذیرفت.

* آقای دکتر، یووئیت برای خیلی ها بیماری ناشناخته ای است؛ لطفاً درباره آن به اختصار شرح دهید.

چشم ما از سه لایه شامل لایه خارجی یا صلبیه، لایه میانی یا مشیمیه و لایه داخلی یا شبکیه تشکیل شده است. یووئیت به التهاب بافت مشیمیه یا یووآ که بخش پرعروق و تغذیه کننده چشم است، اطلاق میشود. یووآ خود متشکل از سه جز عنبیه در جلو، اجسام مژگانی در میان و کوروئید در خلف است. التهاب در هر یک از این اجزا، اختلالات مربوط به آن جزء را پدید آورده که تحت عنوان کلی یووئیت از آن نام برده می شود.

* چگونه می توان متوجه ابتلا به این بیماری شد؟

علایم این بیماری بسته به مکان درگیری در هر یک از اجزا یووآ و حاد یا مزمن بودنِ آن فرق دارد. التهاب حاد در قسمت های قدامی چشم معمولا با نشانه هایی مانند قرمزی چشم، ترس از نور، درد و گاهی اوقات تاری دید همراه است. در درگیری های خلفی، قرمزی چشم و درد کمتر است، اما کاهش دید و مگس پران، معین تر احساس می شود. همچنین ممکن است بیماری های داخلی دیگری در همراهی با یووویت وجود داشته باشد. به همین علت ضروری است بیمار از نظر بیماری های زمینه ای مثل رماتیسم و عفونت های داخلی نیز مورد آنالیز قرار بگیرد. در بیشتر موارد برای رسیدن به تشخیص نهایی، به آنالیز های پاراکلینیکی، تصویربرداری های ویژه و آزمایش ات خونی خاصی احتیاجمند هستیم.

* چه عواملی موجب بروز یووئیت در چشم می شود؟

بطور کلی، عوامل پدید آورنده یووئیت به دو گروه عمده علل عفونی و غیرعفونی تقسیم می شود. از علل عفونیِ مهم می توان به سل، سیفیلیس، توکسوپلاسما و ویروس های خانواده هرپس اشاره نمود. بیماری بهجت، سارکوئیدوز، آرتریت رماتوئید، لوپوس، اسپوندیلیت آنکیلوزان، پسوریازیس و ... از بیماری های غیر عفونی مستعد کننده به ایجاد یووئیت اند. با این حال دربیشتر مواردِ یووئیت، بیماریِ زمینه ایِ معینی وجود نداشته و درگیری چشم بصورت مستقل با منشا خود ایمنی در فرد بوجود می آید. در این مواقع سیستم دفاعی فرد به اشتباه، بافت های چشم را به عنوان عنصر بیگانه یا آنتی ژن تلقی نموده و بر ضد آن وارد واکنش می شود. به این نوع از یووئیت اصطلاحا رماتیسم چشمی هم گفته میشود که وجه تسمیه آن مکانیسم بیماری زایی مشابه بین این بیماری و روماتیسم مفصلی است. همچنین درمان بیماری روماتیسم چشمی و روماتیسم مفصلی نیز شباهت زیادی بهم دارد.

* آیا پراکندگی بیماری محدود به جغرافیای خاصی است یا در همه نقاط دنیا دیده می شود؟

این بیماری در نقاط مختلف دنیا دیده می شود و در هر منطقه ای عللِ شایعِ خاصی وجود دارد. به عنوان مثال بیماری بهجت در ژاپن، ترکیه، کشور های حاشیه دریای مدیترانه بیشتر دیده می شود. در کشور ما نیز بیماری بهجت شایع است و باید جدی گرفته شود، زیرا در صورت عدم درمان مناسب، عوارض طولانی و خطرناکی به همراه خواهد داشت.

* آیا استرس، رژیم غذایی و شرایط اقلیمی روی فرایند بیماری یووئیت تاثیری دارد؟

استرس، چه به صورت روحی و چه جسمی، احتمالا در بروز و تشدید حداقل انواع معینی از یووئیت، مؤثر است. ولی در مورد تاثیر رژیم غذایی و شرایط اقلیمی روی فرایند بیماری، مستندات علمی کافی در اختیار نیست. اگرچه بعضا خوردن برخی مواد غذایی و شرایط آب و هوایی خاص بعنوان محرک شروع و یا تشدید التهاب به وسیله برخی بیماران ذکر می شود، این ارتباط در همه افراد به صورت مشترک دیده نمی شود. با این حال بهتر است خود فرد عوامل تشدید کننده را بشناسد و از مواجهه با آن ها پرهیز کند.

* یووئیت چگونه درمان می شود؟

درمان بیماری معمولاً یک ترتیب پلکانی دارد و از ساده ترین درمان ها با قطره های چشمی شروع شده و به رژیم های دارویی موثر تر نظیر استروئید های خوراکی، دارو های تعدیل کننده سیستم ایمنی، و دارو های بیولوژیک می رسد. در برخی موارد هم احتیاج داریم از تزریقات در اطراف یا داخل چشم استفاده کنیم. گاهی ناچار می شویم برای کنترل بیماری و یا برطرف عوارض آن به عمل جراحی متوسل شویم. گفتنی است که یووئیت یک بیماری نیست بلکه طیف وسیعی از بیماری ها را شامل می شودو بالطبع درمان آن در افراد مختلف فرق دارد.

* مراحل درمانی تا چه میزان زمان بر است؟

مراحل درمان در برخی موارد کوتاه و در برخی موارد طولانی و مزمن است و ضروری است برای یک دوره چندساله ادامه پیدا کند. چون یووئیت یک بیماری مولتی سیستم است و گاهی هم زمان چند ارگان را درگیر می کند، در برخی موارد ضروری است از مشاوره همکاران در رشته های دیگر مثل روماتولوژی، نورولوژی یا داخلی یاری بگیریم.

* برنامه جلسه یووئیت در کنگره بهاره سال جاری پیرامون چه موضوعی خواهد بود؟

عنوان برنامه چالش های تشخیصی و درمانی در یووئیت بینابینی می باشد و همانطور که از عنوان بر می آید، هدف بحث و مصاحبه در مورد معضلات تشخیص و درمان گروه معینی از بیماری یووئیت است که عمدتا قسمت میانی یووآ و زجاجیه را درگیر می کند. این نوع از یووئیت، در کشور ما از شیوع بالایی برخوردار است، ولی کمتر درباره آن در سمینار ها مجال صحبت بوده است. در این برنامه، به روال سال های قبل، موارد چالش انگیز معرفی شده و در هر مورد بحث و مصاحبه در مورد نظرات کارشناسانه اعضای پنل که جمعی از متخصصین مجرب در زمینه یووِئیت از دانشگاه های پزشکی سراسر کشورند، صورت خواهد پذیرفت.