هنر دواتگری سنتی در محصولات مدرن - وبلاگ سیناپارسه

به گزارش وبلاگ سیناپارسه، فرآیند ساخت ظروف و وسایل مختلف، با استفاده از فلزاتی همچون مس، برنج، نقره، طلا، ورشو و ... به وسیله چکش کاری به روش سرد را دواتگری می گویند.

کلمه دواتگر از مشتقات واژه ای قدیمی است که به نوشت افزاری به نام دوات اطلاق می شد. دوات درواقع ترکیبی از جای مرکب، قلم و قلم تراش بوده است. دواتگری به تهیه زیرساخت برای انجام هنرهای دیگر بر روی فلز (مانند حکاکی، قلمزنی، میناکاری، طلاکوبی و ...) یا انجام چکش کاری مستقیم روی فلزاتی همچون مس و برنج مربوط می گردد.

دواتگری امروز هم از ارزش و اعتبار خوبی برخوردار است، زیرا هنرمند فلزکار در صورتی قادر به ارائه هنر خود روی سطوح فلزی است که زیرساخت آن به دست دواتگری خبره و ممتاز آماده شده باشد؛ اما متأسفانه با کم شدن کاربرد تزئینی ظروف و لوازم فلزی، بیم آن می رود که در آینده ای نه چندان دور دیگر شاهد هنری به اسم دواتگری سنتی نباشیم.

شرکت هنر پویان خلاق لوتوس (که به اختصار با نام لوتوس از آن یاد خواهیم کرد) با دغدغه احیای دواتگری سنتی به وسیله به روزسازی کاربرد این هنر و ادغام آن با فناوری های نوین، مدتی است پا به عرصه کسب وکارهای استارت آپی گذاشته است.

بنیان گذار و مدیرعامل شرکت لوتوس در گفت وگو با جام جم از داستان شکل گیری مجموعه لوتوس می گوید و از محصول خلاقانه و منحصربه فرد شرکتش رونمایی می نماید.

او در مورد زمینه فعالیت شرکت لوتوس و نحوه آغاز کار آن می گوید: به طور کلی موضوع فعالیت ما صنایع دستی اصفهان هستند، اما به شکل ویژه ای روی محصول ابداعی خودمان متمرکز شده ایم. این محصول که برای اولین بار در کشورمان طراحی و ساخته شده و هیچ گونه مشابهی ندارد، نسل جدیدی از آبنمای رومیزی است که با استفاده از گل های مسی دست ساز فراوری می گردد. شرکت لوتوس در اوخر سال 98 به طور رسمی ثبت شد و در سال 99 نیز پیروز به دریافت گواهی خلاقیت و فناوری از معاونت علمی وفناوری نهاد ریاست جمهوری شدیم.

محمدحسن زادهوش می افزاید: درواقع کار ما تلفیقی از مباحث علمی، هنری و فنی است که در بخش هنری، سبک کاری ما به نوعی زیرمجموعه دواتگری سنتی اصفهان محسوب می گردد. متأسفانه فرایند فراموشی و انقراض هنر دواتگری، به عنوان مادر تمام هنرهایی که روی فلزات پیاده سازی می شوند، چند سالی است که سرعت گرفته است؛ به همین دلیل یکی از اهداف اصلی ما در مجوعه لوتوس، احیای این هنر کهن است که در محصول آبنمای رومیزی ما نیز این هدف به شکل پر رنگی دنبال شده است.

او در ادامه می گوید: اگر مسائل مربوط به معین زوایای مناسب برای قرارگیری گل های مسی و استقرار آنها در موقعیت های معین شده، با استفاده از فنونی مانند جوشکاری، فرم دهی، خم کاری و ... را مرتبط با بخش فنی کسب وکارمان بدانیم، یکی از معضلاتی که با بهره گیری از علم و دانش روز جهان، پیروز به مرتفع کردن آن شدیم را قطعا باید در بخش علمی کارمان دسته بندی کنیم. این مشکل از آنجا ناشی می گردد که عضو اصلی و جدایی ناپذیر در همه آبنماها، آب است! همان طور که می دانید اکسیژن از عناصر موجود در آب است و وقتی در مجاورت فلز قرار می گیرد، منجر به اکسیدشدن آن می گردد که حاصل این واکنش شیمیایی، تغییر رنگ فلز و تیره شدن سطح آن است.

او درباره روشی که برای حل مشکل اکسیدشدن فلز مس به کار گرفتند، شرح می دهد: تصمیم گرفتیم راهی برای ضدآب کردن سطوح فلزی محصول مان پیدا کنیم؛ بنابراین برای دستیابی به پوشش مناسب، آغاز به تعامل با تعدادی از شرکت های دانش بنیان داخلی و حتی چند شرکت خارجی کردیم و از آنها کمک گرفتیم. درنهایت به یک فرمول خاص رسیدیم و بر اساس آن ترکیبی از مواد مختلف را برای استفاده به عنوان پوشش ضدآب بر روی سطوح مسی محصول مان در نظر گرفتیم. امروز این ترکیب از مواد، به طور انحصاری برای مجموعه ما فراوری می گردد.

چشم انداز آینده شرکت لوتوس

مدیرعامل مجموعه لوتوس، درباره چشم اندازی که برای کسب وکارش متصور است، می گوید: یکی از اهداف کلی ما برای آینده، تبدیل شدن به مرجع تخصصی آبنماهای فلزی در کشور است. مطابق با این هدف، در نظر داریم علاوه بر ساخت آبنماهای رومیزی برای منازل، گونه ای از آبنماها را با ارتفاع دو تا سه متر برای استفاده در فضای بیرونی ساختمان ها یا در هتل ها، تالارها، لابی ساختمان ها، فرودگاه ها و ... طراحی و فراوری کنیم.

او در ادامه اظهار می دارد: ما از ظرفیت بسیار بالای محصول مان برای صادرات به سایر کشورهای جهان آگاهیم و در گذشته نیز نمونه هایی را به کشورهای سوئیس و ترکیه ارسال نموده بودیم. اما متأسفانه در این جهت تازه وارد شده ایم و آگاه نبودن از سازوکارها باعث شده است نتوانیم با شرکت ها یا اشخاصی که در این حوزه فعالیت می نمایند، ارتباط برقرار کنیم.

زادهوش در خاتمه با اشاره به حمایت نشدن کارش از جانب مسئولان، می گوید: کار ما به دلیل داشتن خطرات و آلودگی های زیست محیطی (مانند آلودگی صوتی و مخاطرات ناشی از کار با اسیدها)، احتیاج به فضای کار مخصوص و مناسب سازی شده دارد. ما عضو شهرک علمی وتحقیقاتی دانشگاه صنعتی اصفهان هستیم و در حال حاضر در مرکز رشد این شهرک استقرار داریم، اما برای توسعه کسب وکارمان حتما به یک فضای کاری مناسب احتیاج داریم که درخواست آن را نیز به مسئولان شهرک داده ایم. امیدواریم سازمان ها و نهادهای مرتبط با حوزه کسب وکارهای استارت آپی، هم در زمینه های اقتصادی و هم از نظر تسهیل کحردن بعضی از شرایط موجود، حمایت های بیشتری از فعالان این حوزه داشته باشند.

ویژگی های منحصربه فرد آبنمای رومیزی

موسس شرکت لوتوس در مورد ویژگی های خاصی که محصول فراوریی این شرکت دارد، به جام جم می گوید: به دلیل جنبه های مختلف علمی، هنری و فنی موجود در جهت ساخت نسل جدیدی از آبنماهای رومیزی، کار تحقیق و طراحی این محصول را تقریبا دو سال پیش از ثبت رسمی شرکت لوتوس، آغاز کردیم و همان طور که گفته شد در سال 98 و هم زمان با تأسیس شرکت، نمونه اولیه ای از محصول مان را فراوری کردیم.

او در ادامه با اشاره به جمله طراحی و ساخت نسل جدیدی از آبنمای رومیزی، با استفاده از گل های مسی دست ساز که برای توصیف منحصولات این شرکت به کار می رود، شرح می دهد: با کمی تأمل در این عبارت متوجه می شوید که جنبه تزئینی و دکوری این محصول کاملا خودنمایی می نماید و آبنما فقط بخش ظاهری محصول ماست که به آن جذابیت مضاعفی می دهد. بنابراین استفاده از هنر دست در ساخت این کالا و همچنین دکوری بودن آن را می توان به عنوان بخشی از ویژگی هایش در نظر گرفت. نورپردازی خاصی که در راستای افزایش زیبایی بصری این محصول به کار گرفته شده و احساس آرامشی که صدای جاری شدن آب، به عنوان نمادی از طبیعت، برای مشتری ایجاد می نماید را نیز باید به عنوان ویژگی های منحصربه فرد دیگری از این کالا در نظر گرفت.

زادهوش در ادامه ضمن اشاره به بعضی از فرصت هایی که در کنار فرآیند طراحی و ساخت این آبنما پدیدار شده اند، خاطرنشان می نماید: با توجه به اینکه گل های مسی به کار رفته در این محصول همه حاصل هنر دست هستند و به صورت صنعتی و با استفاده از ماشین آلات و قالب ها به وجود نمی آیند، تیراژ فراوری ما محدود است؛ اما برای اینکه بتوانیم این تیراژ را تا حد ممکن بالا ببریم، نیروهایی را به صورت تخصصی آموزش داده ایم تا بتوانند بخش هایی از فرآیند ساخت این کالا را در خانه انجام دهند. بیشترر آنها را خانم های خانه دار و هنرمند تشکیل می دهند. به این ترتیب یکی از فرصت های جانبی ناشی از فراوریات ما، ایجاد زمینه اشتغال برای تعدادی از هنرمندان اصفهانی است. در حال حاضر حدود 25 نفر به طور مستقیم و غیرمستقیم با مجموعه لوتوس همکاری می نمایند که تقریبا 10 نفر از آنها، خانم های هنرمندی هستند که در بخش ساخت گل های مسی دست ساز ما را کمک می دهند.

وی می افزاید: یک فرصت جانبی دیگر، از برون سپاری نشأت می گیرد؛ برای مثال بخشی از مشتریان ما اعلام می کردند که تمایل دارند رنگ گل های به کار رفته در آبنما متفاوت باشد. بعضی به رنگ طلایی و بعضی هم به رنگ نقره ای علاقه داشتند؛ بنابراین تصمیم گرفتیم بخش آبکاری را به فرآیندمان اضافه کنیم تا بتوانیم با استفاده از روکش، رنگ های متنوعی را بنا بر سلیقه مشتری، در محصول نهایی ایجاد کنیم. ما این کار را در قالب برون سپاری انجام دادیم تا ضمن جلوگیری از تحمیل هزینه های پیش بینی نشده به مجموعه مان، از ظرفیت های خالی مانده در دیگر کارگاه ها نیز استفاده کنیم و به نوعی آنها را هم از منفعت اقتصادی بهره مند نموده باشیم.

فراز سهیلی آزاد - نشان ایرانی 2 / روزنامه وبلاگ سیناپارسه